جلسه ۸ مرداد ۱۴۰۱ارتباط با سالمندان

کارشناسان: رحیمی، آقایانی، فرهندی

این جلسه پس از تماشای فیلم آموزشی ارتباط با سالمندان، درباره مشکلات رفتاری سالمندان و نحوه برخورد با آنها تشکیل شد.

مسایلی که شرکت کنندگان مطرح کردند:

• تمایل سالمندان وابسته به حمام رفتن زیاد، وقت زیاد صرف کردن حمام بدون رفتار وسواس گونه و به علت احساس لذت و شادی به طوریکه موجب زحمت و درد سر شخص مراقب می شود.
• تمایل زیاد به برگزاری مهمانی ها در منزل ( و کمتر به مهمانی رفتن)
• بی قراری سالمند در هنگام مبتلا شدن به مشکلی و مقاومت در مقابل اقدامات مراقبین به طور مثال پوشک کردن- باز کردن گچ دست به علت شکستگی، مقاومت در مقابل مصرف داروهای خواب آور – احساس گیجی پس از مصرف دارو
• مقاومت بیماران و سالمندان برای گرفتن پرستار و افزایش احتمال خطر برای سلامتی
• اعلام خطرهای ناگوار و اتفاقات بد به سالمندان مثل خطر فوت یا ابتلای به بیماریهای سخت یکی از نزدیکان
• ترس از حمام رفتن به تنهایی
• عدم اظهار به داشتن ادرار و مقاومت در مقابل پوشک کردن
• وسواس سالمند در شست و شوی تمام وسایل و مواد غذایی

پس از همفکری، گفتگو و بحث بین مراقبین، جمع بندی  به شکل زیر بود:

۱-حمام رفتن بدون وسواس، اثر مثبتی بر زندگی سالمند مانند احساس شادی و لذت، تنظیم خواب، ایجاد سرگرمی و وقت گذراندن دارد.

اگر بعضی فعالیت های سالم مثل حمام رفتن برای سالمند یک تفریح است، و می تواند کودک شاد درونش( که در مبحث بزرگسال سالم مطرح شد) را حفظ کند بهتر است آن را دریغ نکنیم، چون  گزینه های تفریحی سالمندان که برایشان حس خوب همراه دارد، بسیار محدود است.

۲-برای مراقبت از سالمندان و بر آوردن بعضی خواسته ها،  نیاز است برای اینکه خودمان کمتر خسته شویم و کمتر آسیب ببینیم  و همینطور مراقبت بهتری را انجام دهیم،  سالمندان را هم وابسته نکنیم، تا جایی که امکان دارد از توانایی های جسمی، ذهنی و روانی سالمند کمک بگیریم، به این معنی که تا جایی که موجب خطر واقعی نمی شود اجازه دهیم خودشان کار هایشان را انجام دهند و فقط  در تهیه و تدارک وسایل مورد نیاز برای انجام آن کارها را به سالمند کمک کنیم.

۳- از سایر اعضای خانواده  و در صورت لزوم پرستاران خانگی حتی برای مدت کوتاه و چند ساعت در هفته کمک بگیریم.

برای مثال در برگزاری مهمانی جمعیتی،  کمک و دست به دست دادن تمام افرادیکه  نسبت های یکسانی دارند در حد توان هر شخص نیاز است، نباید طوری باشد که تعدادی از افراد همیشه کار کنند و تعدادی دیگر همیشه استراحت داشته باشند. در اینجا مدیریت برگزاری مهمانی ها بسیار مهم است تا روابط خانوادگی بدون آسیب و پایدار بماند.

یا در مورد حمام رفتن سالمند، نیاز است از اعضای خانواده که سالمند با او احساس راحتی می کند کمک بگیریم، و در صورتیکه کسی در دسترس نیست از پرستاران ساعتی استفاده کنیم. اگر سالمند در داخل حمام و هنگام برهنه بودن با شخص دیگری احساس ناراحتی می کند، در انجام امور متفرقه و جانبی حمام رفتن کمک بگیریم. به طور مثال آماده کردن حمام و  وسایل مورد نیاز،  تعویض لباس ،  جمع کردن حمام پس از استحمام، آماده کردن اتاق و بستر پس از استحمام، استفاده از روغن ها و کرم ها، ماساژ دادن، تهیه خوراکی مختصر و غیره

۴- ریشه مقاومت سالمندان برای انجام امورشان را پیدا کنیم. گاهی این مقاومت ناشی از ترس آسیب دیدن است. ترس از آسیب دیدن با طرحواره آسیب پذیری ارتباط دارد.

ترس های سالمندان باعث می شود حاضر نباشند بسیاری از کارها را تجربه کنند و همین باعث می شود روند پیر شدن تسریع شود و کم کم دایره عملکردیشان کمتر شود. پس نیاز به اطمینان بخشی است. نیاز است وسایل مورد نیاز سالمند و فضای سالمی را فراهم کنیم تا سالمند احساس امنیت بیشتری داشته باشد.  سالمندی که دچار ترس و وابستگی است اجازه دهیم کم کم و به تدریج اعتماد به نفس و توانایی مجدد خودش را بدست آورد. به خصوص اگر سالمند تجربه قبلی بدی داشته است و یا تجربه منفی دیگران را دیده است. پس از انجام کوچکترین قدم مثبت و پیشرفت سالمند را به صورت کلامی تشویق کنیم. به طور مثال سالمندی که سابقه زمین خوردن را داشته است ممکن است در مقابل به تنهایی حمام رفتن مقاومت کند وسایل حمام، لباس ها، حوله، را قبل از حمام رفتن در دسترس سالمند قرار دهیم، با استفاده از دستگیره ها، دوش دستی، شیرهای اهرمی، صندلی و غیره فضا را آماده کنیم و در در حمام کنارشان باشیم ولی تشویق شان کنیم خودشان کارهایشان را انجام دهند. هر بار که کاری را انجام دادند به آنها بگوییم که توانسته اند و از پس کار بر آمده اند.

مصرف داروهای خواب آور برای سالمندان حتما می بایست بر اساس صلاحدید پزشک باشد، استفاده خودسرانه می تواند موجب کاهش عملکرد ذهنی و جسمی سالمند به مرور زمان شود. تا جایی که ضرورتی ندارد از داروها استفاده نکنیم. اگر پزشک دارو را تجویز کرده است، باید توجه داشته باشیم که قطع و وصل کردن مصرف دارو می تواند باعث گیج شدن شود، همینطور ممکن است بدن سالمند با این نوع دارو سازگار نباشد و یا با سایر داروهایی که سالمند مصرف می کند تداخل داشته باشد.  پس  با پزشک مشورت کنیم تا در صورت امکان مقدار و یا نوع دارو تغییر دهد.

برای فعالیت های روزانه سالمند برنامه داشته باشیم، تا هم احساس پوچی و بیهودگی نکنند، سرگرم شوند و به صورت مفیدی وقت بگذرانند،هم به اندازه کافی خسته شوند به طوریکه برای تنظیم خواب نیاز به مصرف دارو نداشته باشند. به مواد غذایی و مایعاتی که در طول روز مصرف می کنند توجه کنیم.

۵- از سالمند انتظارات واقع بینانه و بر اساس توانایی هایشان داشته باشیم. انتظار نداشته باشیم به سرعت ما کارها را انجام دهند، به اندازه ما فعالیت کنند، مقدار غذا، خواب، حمام رفتن و … و کیفیت این موارد در سالمندان  با ما متفاوت است.

۶-در مورد اطلاع دادن اخبار بد و ناگوار مثل فوت اطرافیان، باید توجه داشته باشیم که افرادی هستند که نبود و فقدان آنها کاملا مشخص است و سالمند انتظار دیدن آنها یا شنیدن صدایشان را دارد و نمی توانیم به سالمند بگوییم این شخص سفر است و یا نمی تواند به هر دلیل دیگری سراغ سالمند را بگیرد، در این موارد بهتر است موضوع را با سالمند مطرح کنیم. سالمندان افرادی هستند که عمری را سپری کرده اند و با پدیده مرگ عزیزان قبلا مواجه شده اند و بسیاری از آنها مرگ را به علت سن بالا بهتر از افراد جوان پذیرفته و درک کرده اند. البته باید شرایط سالمند را بسنجیم مثلا ممکن است نیاز باشد در سالمند آمادگی ایجاد کنیم و بعد از مدتی به سالمند بگوییم که شخصی فوت کرده است.  به طور مثال بگوییم شخص بیمار است، حال خوبی ندارد، در بیمارستان است، هوشیار نیست و …

اما در خصوص آشنایانی که مراوده زیادی با سالمند ندارند و سالمند هم توقعی از آنها ندارد در صورتیکه ضرورتی  ندارد، بهتر است خبر فوت را به سالمند ندهیم.

۷- در مورد بی اختیاری ادرار و یا بیان نکردن آن، پیشنهاد پوشک به سالمندانی که هنوز هوشیار هستند و مقاومت می کنند توجه داشته باشیم که…

علت مقاومت را پیدا کنیم. ممکن است علت عصبانیت و لجبازی، شرم و حیا، نپذیرفتن کم توان شدن و از دست رفتن کنترل دفع، تمایل به انجام امور توسط خودشان و زحمت ندادن به مراقبین، ترس از عفونت و بیماری و غیره باشد.

باید با آرامش با سالمند صحبت کنیم، به طوریکه سالمند احساس تهدید شدن و یا تنبیه شدن نداشته باشد.

یکی از اعضای خانواده که سالمند احساس راحتی با او دارد موضوع را مطرح کند.

مساله دستشویی رفتن و مشکلات آن را در جمع و در حضور سالمند مطرح نکنیم. بلکه آن را به یک نفر که معمولا رابطه بهتری با سالمند دارد بسپاریم. هر چند ساعت یکبار از سالمند بپرسیم که نیاز است به دستشویی برود یا نه و منتظر نباشیم که او خودش بگوید.

بیماریها و داروهای سالمند را بررسی کنیم، ممکن است تغییر بعضی داروها طبق نظر پزشک به کنترل مقدار ادرار و دفع آن موثر باشد. ورزش های تقویت عضلات لگن و مثانه را آموزش دهیم تا روند بی اختیاری کند شود.

۸-وسواس ها یک مدل کنترل گری هستند، در جایی که ما نمی توانیم کاری را انجام دهیم که دلخواهمان است با کار دیگری جبران کرده و دچار وسواس می شویم.  بنابراین در مقابل سالمندی که دچار وسواس است، کمی باید سعی کنیم که مدیریت امور را به خودشان بسپاریم، تا احساس کنترل بر اوضاع  را داشته باشند، آنها را در امور وسواسی همراهی نکنیم و مقاومت کنیم، به طور واضح بگوییم که ما نمی توانیم کاررا آنطور که شما می پسندید انجام دهیم و به شیوه خودمان انجام می دهیم تا مواضع خود را تعدیل کنند. چون همراهی کردن با وسواس، شدت آن  را بیشتر می کند، می تواند به اشکال دیگری هم در بیاید، همینطور این رفتار برای دیگران هم به شکل عادت در بیاید. با مشورت پزشک از دارو درمانی استفاده کنیم.

توصیه:

گوش دادن به فایل صوتی آسیب پذیری- ذهنیت کودک شاد و بزرگسال سالم

مطالعه فایل اختلالات خواب، بی اختیاری